Veteranen

Op 3 oktober in 1944 executeerden de Duitsers in het Engelse werk in Zwolle zes gevangenen, waaronder een aantal joden. De zes jonge mensen waren her en der opgepakt en werden uit wraak doodgeschoten, nadat ze eerst hun eigen graf hadden moeten graven. Het lijkt een actie van een lokale commandant, want de lijken werden niet afgevoerd maar ter plekke begraven. De Duitse politie (SD) vond de lijken in april 1945 en voerde ze conform procedure af. De slachtoffers zijn inmiddels herbegraven.

Zwolle herdenkt de gebeurtenis jaarlijks met een kleine ceremonie georganiseerd door nabijgelegen Basisschool De Brug die het monument geadopteerd heeft. Er zijn korte toespraken en er worden bloemen gelegd. Talloze veteranen van alle leeftijden werken eraan mee en leggen de jeugd uit wat oorlog betekent.

We bezochten de herdenking, verkenden de omgeving, stelden ons voor hoe het er daar toen aan toe moet zijn gegaan en spraken met een aantal veteranen over hun ervaring. Ze vertelden over afzien en strijd, over het verlies van dierbaren en de dankbaarheid van de lokale bevolking.

Vooral het gesprek met veteraan Blom maakte veel indruk op Sofia. Als marinier verdedigde hij in 1961 en 1962 Nieuw Guinea tegen Indonesische parachutisten en hij heeft diverse onderscheidingen voor man tot man gevechten. Hij vertelde dat hij daar nog vaak aan terug denkt en dat het niet altijd makkelijk is: “Soms heb je goede dagen en soms niet.”

Aan de keukentafel spraken we ‘s avonds over de regio, die tijd en de omstandigheden waaronder marinier Blom daar met zijn makkers ver van huis zijn werk heeft moeten doen. We spraken over de inzet van onze soldaten nu: Mali, Jordanië en Sint-Maarten. We keken naar een stukje debat over een defecte mortiergranaat. Maar Sofia kon Marinier Blom niet uit haar hoofd zetten.

Ze rekende uit dat die strijd 56 jaar geleden is en dat het wel heel heftig moet zijn geweest als hij daar nu nog regelmatig last van heeft. “Onbegrijpelijk” vond Sofia, “net als die executies. Waarom doen mensen elkaar dat aan?”

Ja, goeie vraag. We ruimden de tafel af en maakten koffie. In vrijheid, dankzij types als Marinier Blom, de ultieme brandweer.