Categorie: Herdenking

Bent u de partner van?

Bent u de partner van?

Lang geleden leerde ik in Nijkerk een meisje kennen. We begonnen samen een bedrijfje in webwinkels en gingen samenwonen. Na een jaar of drie deden we met een ander bedrijfje intranetten en vervolgens kwam er een telecombedrijf bij. We werkten keihard, vaak wel 7 dagen per week en soms wel 20 uur per dag (of we gingen de nacht door).

Zij werkte aan onze software en opereerde vooral buiten beeld, terwijl ik altijd bezig was met producten en klanten en zodoende het gezicht was van de bedrijven die we samen hadden. In de wandelgangen aan medewerkers, op borrels en events stelde ze zich altijd keurig voor, waarna de andere kant standaard reageerde met “Ah, dus jij bent de partner van …”

In 2010 stopte ze met het technisch werk, nadat ze echt tot en met het breken van de vliezen met de software voor ons bedrijf was bezig geweest. Hardcore techniek tot het allerlaatste moment.

Ze leefde zich daarna helemaal uit als moeder van een prachtige dochter en raakte jarenlang geen toetsenbord meer aan. Ksenia was de ultieme speelkameraad en zong en speelde liedjes. Ze deed poppenvoorstellingen en speelde samen met Sofia alle boeken na die we met elkaar lazen, desnoods midden in de nacht.

In dat spel kwam de pure Ksenia boven drijven en daar wilde ze meer mee. Ze nam theaterles, speelde in diverse gezelschappen en bekwaamde zich als trainingsactrice. Ze volgde een paar meerjarige professionele acteeropleidingen, dook vervolgens in de Meisner Technique en vond daar haar ware drijfveer. Meisner zegt je vast niets, maar het hielp vele beroemdheden hun ware talent te ontdekken, zoals bv. Stephen Colbert, Diane Keaton, Tom Cruise, Amy Schumer, Jeff Goldblum, Robert Duvall en Grace Kelly.

De database-programmeur waar ik ooit mee ging samenwonen en een prachtige dochter mee kreeg, ontwikkelde daarna een eigen solo theatervoorstelling. Dat was een aangrijpende show waarin ze op zoek ging naar de essentie van leven. De voorstelling werd in West-Europa anderhalf jaar lang in theaters en op festivals voor kenners opgevoerd.

En je voelt hem aankomen, want die eerste voorstelling smaakte naar meer. Dat werd “Zij zagen Oorlog”, een show die het handelen van de mens in tijd van oorlog bestudeert. Het is een aangrijpende en confronterende vertelling over gelijkwaardigheid, hoop en vrees. Over lijden en vergiffenis. Over onrecht en overleven.

Ze speelde de eerste try outs in uitgerekend de stad waar we elkaar voor het eerst tegenkwamen: de bibliotheek van Hoevelaken, in de stad Nijkerk. Met hele goede recensies als gevolg.

Zij zagen Oorlog: deze solo-theatervoorstelling van ca. 75 minuten gaat op 27 september in première in de prachtige Zwolse Schouwburg Odeon. Dat heugelijk feit viert ze met een dubbele voorstelling: een matinee en avondvoorstelling. 

Om warm te draaien voor die try outs verzorgde ze de week ervoor tijdens het festival ‘Muziek bij de Buren’ een aantal optredens in een grote huiskamer in Sneek. Tijdens die voorstelling vertelde ze over haar vlucht uit de USSR en de trektocht die haar als migrant via Israël, Polen en België uiteindelijk in Nederland bracht.

Dat was in Sneek een prachtig weekend, waarin ik mee ging om haar te ondersteunen en hier en daar een foto en wat bewegende beelden te maken. Voor het eerst waren de rollen omgedraaid, want ik werd door de gastheer en -vrouw steevast aan gasten voorgesteld als “de partner van” en dat geeft me een overheerlijk gevoel.

Zielen in gedachten

Zielen in gedachten

Tijdens ‘Allerzielen’ wordt er op begraafplaats Orthen in Den Bosch door een groot aantal vrijwilligers al jaren een reeks hoogwaardige voorstellingen verzorgd en dit jaar waren we erbij. Wij gingen primair voor de monologen uit ‘Spoon River’ gebracht door de acteurs van de Meisner Acteerstudio, waarvan mama Ksenia er één op gitaar ondersteunde.

De monologen werden als een bijzondere vorm van intiem straattheater gebracht. De acteurs en actrices vertolkten hun werk letterlijk onder je neus. Zeer indrukwekkend om mee te maken.

Er zijn opnames van gemaakt en Sofia (2010) verzorgde daarvoor de audio. Dat deed ze voor het eerst en het was prachtig om mee te maken hoe ze gedurende de twee uur dat het evenement duurde van artiest naar artiest rende om haar opnames te maken. Ze hield zelf haar planning bij en zocht bij ieder optreden de ideale locatie ten opzichte van de artiest, zonder het publiek lastig te vallen. Dat viel niet altijd mee, want soms stond de mini achteraan 4 rijen toeschouwers.

Volgend jaar zijn we er weer en tot die tijd doen we het met de beelden.

Ps. Mama Ksenia gaat met haar eerste solo het podium op. Try-outs zijn op obscure tijden, omdat dit volledig in het thema van de voorstelling past. Dus mocht je bijvoorbeeld vrijdag 23 november 2018 om 22.30 uur niets te doen hebben en in Den Bosch zijn, dan wil je hier wellicht een kijkje nemen.

Spasibo!

Spasibo!

Twee maanden voor zijn honderdste verjaardag vond Yakov het voor nu goed geweest op deze wereld. Het is de opa van de voor ons oh zo belangrijke Nina. Dat is de half-zus van Ksenia en daarmee de tante van Sofia, maar zij ziet Nina dan weer als haar grote zus of hele bijzondere vriendin. Yakov is één van die miljoenen anonieme Russen aan wie te danken hebben dat Duits een keuzevak is.

Hij is bijna 17 (!) als de Nazi’s de USSR binnenvallen en hij met zijn broers aan de bak moet. Hij verruilt de technische school noodgedwongen voor de infanterie en vecht een ruwe strijd tegen een superieure vijand. Ze kunnen de nazi’s niet tot stoppen dwingen en moeten ver terugtrekken. Die terugtocht eindigt rond de kerst in 1941 in de buurt van Moskou.

Yakov overleeft het bloedige winteroffensief in de metershoge sneeuw en wordt in het voorjaar van 1942 overgeplaatst naar het zuiden van Rusland. Zijn broers en vader overleven 1941 niet.

In de Kaukasus kan hij als technicus aan het werk bij de relatief veilige luchtmacht. Hij werkt initieel bij de technische dienst op vliegvelden, maar wordt later boord-technicus in bommenwerpers. In die rol maakt hij het einde van de slag bij Stalingrad mee en daarna vecht hij bij Charkov en Rostov in het oosten van de Oekraïne.

In 1944 zit hij bij de jachtbommenwerpers en helpt hij zijn eigen Minsk te bevrijden. Daarbij wordt de Duitse legergroep ‘Mitte’ omsingeld en vernietigd. In die twee maanden verliezen de nazi’s in Wit-Rusland net zoveel troepen als Engeland en Amerika samen gedurende de gehele oorlog. In 1945 is Yakov tijdens de slag om Berlijn technicus/staartschutter op een jachtbommenwerper en is hij 76 dagen achtereen in actie rond en boven de Duitse hoofdstad.

Yakov is de enige mannelijke overlevende uit zijn familie en praat nooit over de oorlog. Zijn medailles en titels interesseren hem niet: “Tegenover één waardeloos plaatje metaal staan de levens van tientallen vrienden en familieleden.” Hij vindt zichzelf geen held, want hij deed wat “iedereen zou doen”. Yakov had tot het eind van zijn leven een bloedhekel aan Duitsers.

Om de strijd in Oost-Europa in perspectief te zetten een paar getallen. Het huidige Wit-Rusland is dan onderdeel van de Sovjet-Unie. Aan het begin van de oorlog wonen er in Wit-Rusland net zoveel mensen als in Nederland in die tijd: ca. 8 miljoen. Nederland maakt één hongerwinter mee, Wit-Rusland heeft drie jaar honger. Nederland verliest in de tweede wereldoorlog 187.000 mensen, een gruwelijk aantal. In Wit-Rusland vallen 2 miljoen doden, dus een kwart (!) van de bevolking overleeft de oorlog niet.

Dat nooit weer, zeiden we na de oorlog tegen elkaar. Maar wie heeft het nog weleens over die verschrikkingen?

BLOG – De Canon van Nederland … in het Russisch

BLOG – De Canon van Nederland … in het Russisch

Op het Russisch Ereveld in Leusden liggen 865 Russen begraven. Een deel daarvan kwam om in Kamp Amersfoort. Van ruim 98 overleden Russen kennen we de familie niet. Die worden nog gezocht en soms met succes! Afgelopen december hoorde Irina Tsjernjakova dat haar opa in Nederland begraven ligt en afgelopen week was ze bij zijn graf om hem te herdenken.

Vandaag vertrekt ze naar huis, maar gisteren waren we een dag met haar en haar vriendin op pad. Zij spreken alleen Russisch, dus Sofia (2010, meertalig) speelde tolk tussen de Nederlandse samenleving en en onze Russische gasten. We bezochten het Openlucht Museum in Arnhem: een prachtig park waarin je veel aspecten van de Nederlandse geschiedenis en cultuur kunt laten zien, met op dit moment de Canon van Nederland als speciale tentoonstelling.

De Canon van Nederland is een multimediale interactieve tentoonstelling die veel gebruik maakt van gamification. Hartstikke leuk om te doen. Hier laat  Irina Tsjernjakova een serie portretten van zichzelf maken in de periodes van nul tot nu.

De Canon is vooral Nederlandstalig dus Sofia vertaalde de wetenswaardigheden en de instructies van de computers. Het is een prachtige tentoonstelling. Tijdelijk dus ga er op tijd naartoe!

Die oorlog waarin haar opa het leven liet is gelukkig ver weg. Tijdens de lunch hadden we het over het dagelijkse leven daar en haar vroegere carrière als verkoopster. Het gaf de jonge Sofia een prachtig inkijkje in het dagelijks leven van de Rus.

Het openluchtmuseum is vooral een groot park in een heuvelachtig landschap met oude gebouwen, prachtige verhalen en mooie waterpartijen. Het weer was ook ideaal. Tussen de foto’s door vertelde Irina over haar voorouders, die ook ooit moesten vluchten en de moeite die ze moeten doen om oerbossen te beschermen tegen illegale houtkap.

We liepen gisteren 8 kilometer, maar gebruikten ook regelmatig de tram in het Openlucht Luchtmuseum. Sofia vertaalde en hertaalde de hele dag en kroop ‘s avonds doodmoe in bed.

FILM – Herdenken

FILM – Herdenken

Dat is iets dat voor ons niet beperkt blijft tot 4 mei. Regelmatig staan we stil bij de kostprijs van onze vrijheid en eren we hen die dat in het verleden mogelijk hebben gemaakt en er vandaag de dag nog altijd voor zorgen. Vrijheid is niet vanzelfsprekend en kan niet zonder serieus budget worden verdedigd (zoals we in 1940 aan den lijve ondervonden).

Wij vinden het belangrijk dat Sofia van jongs af aan mee krijgt hoe waardevol vrijheid is. Hoe belangrijk het is en hoe hard er soms voor geknokt moet worden.

Haar meertaligheid helpt haar om grote conflicten zoals bijvoorbeeld De Koude Oorlog en de Eerste en Tweede Wereldoorlog van meerdere kanten te bekijken. Ze leest, schrijft en spreekt Nederlands en Russisch en kan beide versies van de geschiedenis volgen op locatie, in films, audioboeken, websites, etc.

Onderstaand een greep uit onze films, voor het gemak allemaal WO2 georiënteerd:

 

 

Veteranen

Veteranen

Op 3 oktober in 1944 executeerden de Duitsers in het Engelse werk in Zwolle zes gevangenen, waaronder een aantal joden. De zes jonge mensen waren her en der opgepakt en werden uit wraak doodgeschoten, nadat ze eerst hun eigen graf hadden moeten graven. Het lijkt een actie van een lokale commandant, want de lijken werden niet afgevoerd maar ter plekke begraven. De Duitse politie (SD) vond de lijken in april 1945 en voerde ze conform procedure af. De slachtoffers zijn inmiddels herbegraven.

Zwolle herdenkt de gebeurtenis jaarlijks met een kleine ceremonie georganiseerd door nabijgelegen Basisschool De Brug die het monument geadopteerd heeft. Er zijn korte toespraken en er worden bloemen gelegd. Talloze veteranen van alle leeftijden werken eraan mee en leggen de jeugd uit wat oorlog betekent.

We bezochten de herdenking, verkenden de omgeving, stelden ons voor hoe het er daar toen aan toe moet zijn gegaan en spraken met een aantal veteranen over hun ervaring. Ze vertelden over afzien en strijd, over het verlies van dierbaren en de dankbaarheid van de lokale bevolking.

Vooral het gesprek met veteraan Blom maakte veel indruk op Sofia. Als marinier verdedigde hij in 1961 en 1962 Nieuw Guinea tegen Indonesische parachutisten en hij heeft diverse onderscheidingen voor man tot man gevechten. Hij vertelde dat hij daar nog vaak aan terug denkt en dat het niet altijd makkelijk is: “Soms heb je goede dagen en soms niet.”

Aan de keukentafel spraken we ‘s avonds over de regio, die tijd en de omstandigheden waaronder marinier Blom daar met zijn makkers ver van huis zijn werk heeft moeten doen. We spraken over de inzet van onze soldaten nu: Mali, Jordanië en Sint-Maarten. We keken naar een stukje debat over een defecte mortiergranaat. Maar Sofia kon Marinier Blom niet uit haar hoofd zetten.

Ze rekende uit dat die strijd 56 jaar geleden is en dat het wel heel heftig moet zijn geweest als hij daar nu nog regelmatig last van heeft. “Onbegrijpelijk” vond Sofia, “net als die executies. Waarom doen mensen elkaar dat aan?”

Ja, goeie vraag. We ruimden de tafel af en maakten koffie. In vrijheid, dankzij types als Marinier Blom, de ultieme brandweer.